din

sevan nişanyan

"yazık kuran-ı kerim hakkında en ufak bir bilgiye sahip değilsin üstelik düşmanlık yapıyorsun yazık allah'tan kork sonsuz azap mı çekmek istiyorsun?"

1. kerim olduğunu iddia ettiğiniz kuran hakkında tahminimce sizden epey daha fazla bilgi sahibiyim.

2. var olmayan şeylerden korkmak için bir sebep göremiyorum, ayrıca bir şeyden veya birinden korktuğum için fikirlerimi değiştirmeyi ahlaksızlık sayarım.

3. benim çekeceğim veya çekmeyeceğim azaptan size ne?

"dine safsata, peygambere şarlatan diyorsunuz, sanki inançlı insanların hepsi kör kütük cühela ordusu. bu dine yeryüzünde inanan yüz binlerce üniversite mezunu var. binlerse bilim adamı on binlerce zeki insan var, onlar da mı cahil? bu din zorbaların eline, cahillerin eline düşüp zorbalık aracı olmuşsa suç dinin mi insanların mı?"

1400 sene boyunca başat işlevi zorbalık ve cehaleti beslemek olmuşsa, referans gösterdiği kitap cehalet ve zorbalık övgüsü ile doluysa, peygamber saydığı kişi bir zorbalık kariyerinin temsilcisi ise, heyhat, o dinin diğer işlevleri bunların gölgesinde kalır. yoksa şirazlı hafız'dan ben de hoşlanırım, süleymaniye de fena bina sayılmaz.

"sizce bir insan neden ateist olur?"

aklın ve vicdanın sesini dinlediği için. yalana ve zorbalığa boyun eğmeyi onuruna yediremediği için.

"evrim teorisi temelli ateizm" savunuculuğu hakkındaki görüşleriniz nelerdir? 

evrim teorisi ateizmi temellendirmez. ama teistlerin teizm lehine güçlü bir arguman zannettikleri genetik tasarım olgusunu, "tanrı" hipotezine gerek kalmadan, çok şık bir şekilde açıklar. bu anlamda, teizme vurulmuş en etkili darbelerden biridir.

"hocam teoloji sempozyumunda, bilinemezci bir yaklaşım sergilemiştiniz. fakat neden kendinizi bir agnostik yerine ateist olarak tanımlıyorsunuz?"

bilinemezcilikten kastın "bilmiyorumculuk" ise, katiyen orada değilim. tanrı fikrinin absürd bir şey, bir hurafe olduğunu pekala biliyorum. bilinemezciliği asıl felsefi anlamıyla kullanıyorsan, emin ol ki "ateizm" adı verilen şeyden daha radikal bir felsefi duruştur. "bildiğini söyleyenlerin her dediği yalandır" anlamına gelir.

"eleştirilerinizde islam'ı vurgulamanız islam'ın hakimiyetinde olmamızdan mı kaynaklanıyor yoksa islam benim göremediğim bir biçimde diğer öğretilerden hakikaten daha mı zorba?"

içinde yaşadığım toplumda ve diyalogda olduğum çevrelerde budizmin zorbalığı gündemde değil; islam'ın zorbalığı gündemde. ister istemez gündem, konularımızı belirliyor. yaptığınız gözlem doğru: doktrinin akılcı ve insancıl olması, o doktrin üzerinde fanatizmin kurulamayacağı anlamına gelmiyor. maamafih bazı doktrinler, sonucu ne olursa olsun, sanki diğerlerinden daha akılcı ve insancıl gibi. islam için aynı şeyi söyleyemeyeceğim. temelinden problemli bir öğreti.

"inanmanın bi ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. insanlar bir şeylere inanmak istiyor. burada din devreye giriyor ve bu boşluğu dolduruyor. ne dersiniz?"

inanç dediğiniz şey sadece özel fanteziniz olsa hiç merak etmeyin, kimse size dokunmaz. en yakınlarınız dışında da kimse sizi eleştirmez. papua yeni gine yerlilerinin inancını eleştirmiyoruz mesela, doğru bulduğumuzdan değil, insanlara saygımızdan. bana tecavüz etmeyen birinin inancına neden laf atayım? x dinine inananların inançlarıyla değil ki derdimiz. o inanca referans vererek giriştikleri zorbalıkla.

"risale-i nur anlaşılabilir bir kitap mı? okuduğunuzda ne kadarını anlayabiliyorsunuz? sizce vakit harcanarak okunmaya değer bir külliyat mı?"

skolastik metinlerin kendine özgü bir lezzeti vardır, anlamlı olması gerekmez, alıştıkça iptila yapan bir tür düşünce sistematiğidir. ben meraklıyım o cins literatüre. risaleinur çok ilgimi çekmedi, ama muhtemelen yeterince vakit ayırmadığımdandır.

"kur'an içerisinde çok önemli bilgilerin şifrelendiği söyleniyor bilimle ilgili çıkarimlar yapanlar ve bu konuda araştırma enstitüleri dahi kuranlar var. bu konuda ne düşünüyorsunuz gerçekten gizemli bir kitap mı?"

şifre bulma niyeti olduktan sonra, 1400 sene çalışırsan eminim yılmaz özdil'in yazılarında da ne gizli anlamlar, ne matematiksel şifreler bulursun.

"sizce bilimden ilimden gittikçe uzaklaşan cemaatleşen bir türkiye ilerde insanlığın başına dert mi olur?"

hani cemaatler yokken türkiye ilim bilim yuvasıymış da şimdi bozuluyor gibi konuşmuşsun. bu ülkede ilim bilim yüzyıllardır sıfırda. bundan kötü olacak hali mi var? bence toplumsal özgüven meselesidir. özgüven arttıkça bilimde de, sanatta da, siyasette de yaratıcı fikirleri ortaya atma cesareti olan insanlar ve kurumlar türeyecektir.

"hocam eyvallah dinler insan ürünü, ama niye dünya denilen bu yerdeyiz, sonumuz ne olacak vb. sorular kafamı kurcalıyor ne tavsiye edersiniz?"

edebiyat oku. felsefe oku. tarih oku. binlerce senedir akıllı insanlar bu konularda neler neler üretmişler. kendine peygamber süsü veren üç beş şarlatanla sınırlı değil piyasa.