cemil meriç
bütün türk tarihi, bir çobanın etrafındaki sürünün hikâyesidir. türkiye asırlardır her türlü düşünce hürriyetinden mahrum bırakılmıştır, sınıflar billurlaşmamıştır, bir proleter yığınıdır. hayatından memnun olan insan veya sınıf, düşünmez. her düşünce bir kopuştur. düşünce bir bedduadır, rahatsız eder, yaralar. düşünce fert planında bir felakettir.
bir otoriteye bağlanmak, düşünemeyeceğini kabul etmek demektir. bütün kalabalıklar bir çoban peşindedir, güdülmek ister. kalabalık hürriyetten korkar, hürriyet sorumluluk demektir. onun için demokrasi rejimlerin en zorudur.
türk insanının büyük ıstırabı yobaz olmasıdır. yobaz yolun başında teslim olan, sorumluluklarını bir kiliseye tevdi eden insandır. gördüğü ilk pırıltıyı güneş sanır.
düşünce şüpheyle başlar, marksizm her şeyden ve herkesten şüpheyi öğrettiği için büyüktür.