2.11.2016

aydınlanmanın diyalektiği

max horkheimer / theodor w. adorno

aydınlanma, kant'ın deyişiyle, "insanın kendi suçu ile düşmüş olduğu bir ergin olmama durumundan kurtulmasıdır. bu ergin olmama durumu ise, insanın kendi anlama yetisini bir başkasının kılavuzluğuna başvurmaksızın kullanamayışıdır."

akıl yoluyla bir faşiste ulaşmak mümkün değildir; çünkü o aklı başkalarının pes etmesi olarak görür.

spinoza: aslolan ilk ve tek erdem, kendi varlığını koruma çabasıdır.

burjuva iktisadı pazar dolayımı sayesinde tahakkümü katlayarak çoğaltırken şeylerini ve kuvvetlerini öylesine artırdı ki, bunların idaresi için bir tek krallar değil, burjuvalar da gereksiz hale geldi; artık gerekli olan yalnızca herkestir.

insanın bir plan uyarınca gerçekleştirdiği bütün kurban sunma edimleri yöneldikleri tanrıyı aldatır; tanrı insanın amaçlarına tabi kılınır, erkini yitirir ve tanrının uğradığı aldatmaca doğrudan inançlı cemaatin inançsız rahipler tarafından aldatılmasına dönüşür. kurnazlığın kökeni külttedir.

"pişmanlık bir erdem değildir, akıldan doğmaz; başka bir deyişle, yaptığı bir şeyden pişmanlık duyan kimse daha önce olduğundan iki kat fazla zavallı, yani acizdir."

nietzsche: güçten, kendisini güç olarak göstermemesini, üstün gelmemesini, karşısındakini yere sermemesini, efendi olmamasını, düşmanların ve kendisine direnenlerin peşine düşmemesini istemek, zayıflıktan kendisini güç olarak göstermesini beklemek kadar saçmadır.

schopenhauer'a göre insanlık diye bir şeyin kurulabileceğine yönelik umutlar, hayattan yalnızca bahtsızlık bekleyebilecek bir kimsenin haddini bilmez deliliğidir.

her şeyleştirme bir unutuştur.

gözü dönmüş caniler kurbanlarında daima, kendilerini çaresizce meşru müdafaaya iten o zulmedeni görmüşlerdir ve en kudretli imparatorluklar en aciz komşularının üzerine çullanmadan önce onları katlanılmaz bir tehdit olarak algılamıştır. bu rahatsızlığın nedeni, öznenin yansıtılan malzemede kendi payını yabancı unsurların payından ayırmakta yetersiz kalmasıdır.

günümüzde dönüm noktası diye bir şey kalmadı. şeylerin dönüm noktası her zaman daha iyiye yöneliktir. ama günümüzde olduğu gibi çaresizlik son raddeye geldiğinde gökyüzü yarılır ve alevlerini zaten kaybolmuş olanların üstüne salar.

iletişim insanları birbirinden ayırarak birbirlerine benzemelerini sağlar.