13.05.2012

türkiye'de rezil olmak

murathan mungan

türkiye'de her şey olabilirsiniz; ama bir tek şey olamazsınız, rezil olamazsınız. unuturlar çünkü. hafızaların 24 saate ayarlı olduğu bu ülkede isteseniz de rezil olamazsınız.

öncelikle memlekette her şeyin bu kadar kolay "olunmasıyla" ilgili bir şeydir bu. her şeyin bu kadar kolay "olunduğu" bir ülkede rezil olmak elbette imkansız hale gelir. her şey bu kadar kolay olunuyorsa, "sahiden" bir şey olunamıyor demektir.

yalnızca üzerinde "su tesisatçısı" yazan bir tabela ve birkaç aletle köşede bir dükkan açabilir, insanların evlerini berbat ede ede bir zanaat öğrenmeye çalışabilirsiniz; bunun için sizden hesap soracak kimse yoktur. kültür dünyasındaki karşılığı da farklı değildir bunun: bir yayın organında üst üste birkaç eleştiri yazın, kısa sürede "edebiyat eleştirmeni" ya da "sinema yazarı" olursunuz. istanbul'un otopark köşelerini kapanlarla, gazetelerde köşe kapanlar arasında ciddi bir fark olduğunu mu sanıyorsunuz? istanbul'da trafiğe çıkıp taksim'i bilmeyenlerin şoförlük yaptığı bir ülkede elbette tansu çiller ve benzerleri de başbakan olacaktır. türkiye'de tek bir yasa vardır: birleşik kaplar yasası! ya da yerli bir deyişle ekmek kadar köfte!

birilerinin çıkıp sizden hesap sorması; başarısızlıklarınızın, yanlışlarınızın ya da yolsuzluklarınızın hatırlanması mümkün değildir. geçmiş kimseye yük değildir türkiye'de. kurum, şirket, marka, banka batıranların aynı sektörde, aynı makamlara hem de daha yüksek maaşlarla gün gelip oturması işten bile değildir. kayıp değerler, bulanık vicdanlar kısa zamanda başarıya tahvil edilir. arsızlık, ısrar, dayatmacılık, ilkesizlik günün birinde herhangi bir şey olmanız konusunda yeterlidir.

bu nedenle memleketimizde insanların her şeyi zamana bırakması, bir yaşama bilgeliği, bir olgunluk belirtisi olmaktan çok, unutturma kurnazlığına dayalı bir hayat sürdürme tekniğidir. en kanlı katillerden deprem müteahhitlerine kadar ömür boyu hapislerde çürüyecek sandığımız insanların üç gün sonra aramızda ferah ferah dolaşmaları da bundandır.

hafızayı diri tutan adalettir. adaletin olmadığı bir ülkede hafıza silmek, sessiz çoğunluk dedikleri diğerleri için belki de hayatta kalmaya çalışmanın, gerçeklere dayanmanın bir yoludur, kim bilir?

ar damarınızı biraz gevşetmekle her şey olabileceğiniz bir ülkede, ölmek değil, yaşamak tesadüftür. maç sonrasında ya da bir düğün sırasında havaya sıkılan kurşunlara "kader" denilen bir ülkede "olmak" yalnızca karar ve ısrar işi, ölmekse bir anlık dalgınlıktır. "ekmek parası"nın arkasına sığınılarak her şeyin mubah sayılageldiği bir memlekette ölmek nedir ki, olmak ne olsun? kitaplar korsan, rakılar sahte, faturalar naylon, mobilyalar hayali, hayatsa bildiğiniz gibi..

olunması zor bir şey yok mudur bu memlekette peki? ne olursanız olun, "sahici olmak" en zorudur en başta. insanın kendisi olması en zorudur. hiçbir tribüne oynamadan "biri" olmak; zamana uyarak değil, zamana yaslanarak insan olmak; kana, karanlığa bulaşmadan politikacı olmak; "köyün delisi" olmadan aydın olmak; kadınlığını unutmadan kadın olmak; aslını inkar etmeden kürt olmak; kepaze olmadan eşcinsel olmak; yaşlandıkça çocukluğuna geri çekilerek ilkokul düzeyi milliyetçiliğine gerilemeden hayat tamamlamak zordur.